Geoblokowanie: co to jest, jak działa i dlaczego w ogóle istnieje?

Co to jest geoblokowanie?

Geoblokowanie to praktyka, jaką stosują platformy lub strony internetowe, aby blokować lub ograniczać Ci dostęp do swoich serwisów lub treści w oparciu o to, gdzie się znajdujesz. Oczywiście nikt na pierwszy rzut oka nie wie, gdzie dokładnie mieszkasz, ale istnieje kilka technologii, które pozwalają namierzyć Twoją lokalizację.

Głównym i najważniejszym sposobem jest sprawdzenie Twojego adresu IP (czyli adresu protokołu internetowego). Jest to Twój adres w internecie, który pozwala znaleźć Twoje urządzenie spośród miliarda innych i podpowiada jego lokalizację geograficzną. Wprawdzie w ten sposób nie da się ustalić Twojego dokładnego adresu, typu ulica lub numeru domu, ale samo wskazanie kraju wystarczy do potrzeb nakładania geoblokad.

Niestety nie możesz NIE przekazać swojego adresu IP podczas łączenia się ze stroną internetową lub serwisem – muszą go znać, żeby wiedzieć, gdzie odesłać dane, których szukasz. Powiedzmy na przykład, że strona streamuje treści tylko w Wielkiej Brytanii i „widzi” żądanie dostępu z Polski – w takim wypadku po prostu je zignoruje. Może też na nie odpowiedzieć, ale prawdopodobnie zobaczysz dobrze znany, ale irytujący komunikat „Ta treść jest niedostępna w Twoim kraju”.

Inna sprawa, że to Twój kraj może po prostu blokować daną stronę lub platformę. Oczywiście to już pochodzi pod cenzurę, a nie samo geoblokowanie.

Pytanie brzmi, ale po co to wszystko?

Dlaczego używa się geoblokad?

Powody używania geoblokad są różne i zależą od danego serwisu. Oto kilka głównych powodów geoblokowania treści:

• Prawa autorskie i licencje. Różne platformy streamingowe z filmami, muzyką czy sportem na żywo często podpisują umowy licencyjne, w ramach których mają prawo transmitować tylko konkretne treści w konkretnych krajach. To dlatego może się okazać, że nie obejrzysz filmu polecanego przez znajomego z zagranicy, nawet jeśli korzystacie z tej samej platformy.
• Przepisy dotyczące finansów i zapobiegania oszustwom. Niektóre platformy bankowe używają geoblokad do zapobiegania oszustwom, praniu pieniędzy i innym przestępstwom finansowym. Mogą też być do tego zobowiązane na mocy lokalnych przepisów lub sankcji.
• Regionalne zakazy i modyfikacje. W niektórych krajach, zwłaszcza takich rządzonych przez autorytarne reżimy, obowiązuje prawo zakazujące poruszania określonych tematów i wchodzenia na określone strony, platformy społecznościowe, aplikacje randkowe itp. Nie wszystkie treści muszą być tam zakazane, ale mogą być modyfikowane i dostosowywane do lokalnych przepisów lub różnic kulturowych.

Jak działa geoblokowanie?

W większości przypadków geoblokowanie opiera się na sprawdzeniu adresu IP, ponieważ jest to informacja, którą po prostu musisz przekazać. Gdy przeglądasz jakąś stronę internetową, każdy bajt danych, jakie otrzymujesz – od designu strony po jej treść – musi zostać wysłany na Twoje urządzenie, a to byłoby niemożliwe bez poznania adresu IP Twojego urządzenia.

Adresy IP są nadawane przez dostawców usług internetowych. Większość dostawców nie działa globalnie i ma ograniczoną liczbę adresów IP do przypisywania użytkownikom. Oznacza to, że takie adresy są powiązane z danym dostawcą i mogą ujawnić, z jakiego pochodzi regionu (kraju, miasta), na podstawie informacji w bazach danych.

W internecie dostępne są bazy danych zawierające różne informacje o adresach IP i powiązanych z nimi lokalizacjach. Każdy serwis zajmujący się geoblokowaniem musi tylko porównać Twój adres IP z bazą danych, a jeśli okaże się, że jesteś w blokowanym regionie, odmówi wysłania danych do Ciebie.

W skrócie wygląda to tak:

1. Wchodzisz na stronę.
2. Serwer strony sprawdza Twój adres IP w bazie.
3. Twój adres IP pochodzi z kraju, który strona chce blokować.
4. Strona nie wysyła Ci żadnych danych.

Nie jest to jednak jedyny sposób na poznanie Twojej lokalizacji i nałożenie geoblokady. Oto kilka innych możliwości:

• DNS to system nazw domen. Strona internetowa może sprawdzić, jakiego serwera DNS używasz. Będzie to zazwyczaj serwer dostarczany przez Twojego dostawcę usług internetowych. A jako że dostawcy przeważnie działają lokalnie, Twoja lokalizacja nie jest tajemnicą.
• WebRTC to technologia, dzięki której przeglądarki obsługują VoIP (Voice over IP) i inne usługi. Niestety mogą jej także używać strony internetowe do gromadzenia informacji o Twoim urządzeniu.
• Deep Packet Inspection (DPI), czyli głęboka inspekcja pakietów, to metoda, w której analizowane są fragmenty przesyłanych danych. Jako że pakiety zawierają mnóstwo danych przesyłanych do miejsca przeznaczenia, tę metodę można wykorzystywać do geoblokowania, ale rzadko się to robi, ponieważ jest bardzo zasobochłonna.
• Lokalizacja danych płatności polega na ustalaniu lokalizacji na podstawie… danych płatności. Nie jest to zbyt wiarygodna metoda, ponieważ da się ją obejść, a poza tym nie blokuje osób, które mieszkają w innym regionie niż wskazują na to ich dane płatności.
• Dane GPS są przekazywane przez Twój laptop, smartfon czy tablet każdemu serwisowi, który o nie „poprosi”, przesyłając odpowiednie zapytanie przez przeglądarkę lub system operacyjny. Dane GPS jest też bardzo trudno sfałszować.
• Przeskoki, opóźnienia pakietów, jitter – istnieje mnóstwo różnych mocno technicznych sposobów, na podstawie których można określić, czy dane są przesyłane do odpowiedniej lokalizacji geograficznej. Są one jednak niesamowicie zasobochłonne, nawet w porównaniu do DPI.

Co więc możesz zrobić, gdy spędzasz wakacje w Chinach i tęsknisz za Facebookiem?

Czy geoblokowanie jest legalne?

Tak. Na przykład dostęp do serwisów i usług streamingowych jest regulowany umowami licencyjnymi, więc geoblokowanie na ich podstawie jest całkowicie legalne.

Rada Unii Europejskiej uznaje geoblokowanie za dyskryminujące wyłącznie wtedy, gdy uniemożliwia obywatelom państw członkowskich kupowanie towarów w ramach UE. Z tego powodu Rada zakazała nieuzasadnionego geoblokowania w UE. Ale to prawo nie dotyczy krajów spoza UE, np. Stanów Zjednoczonych.

W 2018 roku, robiąc kolejny krok w stronę jednolitego rynku cyfrowego, UE nakazała dostawcom płatnych treści, by oferowali subskrybentom w UE możliwość transgranicznego przenoszenia usług.

Obywatele UE mogą dzięki temu korzystać z lokalnych mediów cyfrowych w innych krajach UE bez żadnych przeszkód.

Co do blokowania mediów społecznościowych, kraje mogą wedle uznania decydować, co na ich terytorium jest legalne, a co nie. Na przykład, niektóre autorytarne kraje, takie jak Chiny czy Rosja, wprowadziły przepisy, które zalegalizowały blokowanie geograficzne mediów społecznościowych.

Podsumowanie: geoblokowanie jest czasami konieczne

Geoblokowanie to metoda, bez której dostawcom treści i firmom nie udałoby się spełnić wymogów umów licencyjnych czy lokalnych przepisów. Z drugiej strony jej stosowanie może ograniczać dostęp do informacji i rozrywki, zwłaszcza w podróży lub w krajach stosujących cenzurę.

Najczęściej zadawane pytania

Na czym polega geoblokowanie?

Blokuje użytkownikom dostęp do stron i serwisów internetowych na podstawie lokalizacji, z której się łączą. Blokuje też użytkownikom dostęp do stron i serwisów internetowych, które zablokował kraj, z którego się łączą.

Co to jest rozporządzenie w sprawie blokowania geograficznego?

Rozporządzenie (UE) 2018/302 (rozporządzenie w sprawie blokowania geograficznego) dotyczy głównie dyskryminacji cenowej w UE i nie ma zastosowania do treści audiowizualnych.

Jak ominąć blokady geograficzne?

Ukrywając lub zmieniając swoją wirtualną lokalizację za pomocą takich metod jak VPN, serwer proxy, przeglądarka Tor itp.