Wat is geoblocking en hoe kun je het omzeilen?

Wat is geoblocking?

Geoblocking is een middel dat platforms of websites gebruiken om de toegang tot bepaalde content en diensten te blokkeren of te beperken op basis van je locatie. Aangezien de dienst die jou wilt blokkeren niet vanzelf je locatie kan zien, gebruiken ze vaak een of meerdere technologische hulpmiddelen om hierachter te komen.

Het hoofdinstrument en belangrijkste hulpmiddel in hun arsenaal is het nakijken van je IP-adres (‘Internet Protocol’). Dit is het adres op het internet waaraan je apparaat herkend kan worden tussen al die miljarden andere apparaten. Daarnaast geeft dit adres het geografische gebied aan waar je apparaat zich bevindt. Het toont misschien niet je exacte locatie, zoals een straat of een huisnummer, maar voor het blokkeren van IP-adressen hoeven ze alleen maar het land te weten.

Je kunt niet voorkomen dat je IP-adres wordt vermeld wanneer je een website of een dienst opvraagt. De server moet immers weten waar ze de opgevraagde gegevens naartoe moeten sturen. Stel dat je een videostreamingdienst hebt die alleen in Nederland werkt, en er komt een verzoek om een video te kijken vanuit Bulgarije, dan neemt de server simpelweg ‘niet op’. En zowel, dan krijg je waarschijnlijk een van die vervelende ‘Deze content is niet beschikbaar in jouw regio’-meldingen te zien.

Het kan ten slotte ook nog zo zijn dat de blokkering van binnenshuis komt: dat jouw land de website of dienst heeft geblokkeerd. Maar dan hebben we het eerder over censuur dan over geoblocking, want dan is het zelfopgelegd.

Waarom doet men hier zo moeilijk over?

Waarom gebruikt men geoblocking?

De redenen waarom je geblokkeerd wordt, kunnen nogal variëren en hangen af van het betreffende platform. Hier zijn enkele beroemde (of beruchte) voorbeelden:

Netflix

Veel Netflix-content wordt niet door Netflix geproduceerd. Dit houdt in dat ze overeenkomsten moeten sluiten met degenen die de rechten hebben voor de film of tv-serie die ze willen aanbieden. Het kan echter zijn dat die producenten al andere overeenkomsten hebben gesloten in bepaalde landen.

We kunnen ervan uitgaan dat Netflix het niet erg vindt dat je hen uitkiest en niet het plaatselijke platform. Maar de andere platforms maken hier natuurlijk wél een punt van en leggen de bal neer bij de oorspronkelijke rechthebbende. Zij zijn degenen die dit aankaarten bij Netflix, vooral ook omdat zij het recht hebben om controle uit te oefenen op de verspreiding van de content. Hierdoor kan de streamingdienst niet anders dan geoblocking hanteren.

Er zit dan ook een groot verschil in het contentaanbod: in Slowakije kun je kiezen uit 8427 films en tv-series, terwijl Franse gebruikers het met 6842 films en tv-series moeten doen.

YouTube

Uploaders kunnen hun video’s ontoegankelijk maken in bepaalde regio’s. De meeste normale YouTubers doen dat niet, want zij hebben er baat bij dat hun video’s door zo veel mogelijk mensen gezien worden.

Het is dan ook bijna altijd zo dat een of ander snode corporatie heeft besloten dat jij een bepaalde YouTube-video niet mag zien vanwege je locatie. Dit heeft vaak te maken met licentie- en distributieovereenkomsten.

Airbnb

Airbnb mag de huizenprijzen in de stad dan wel enorm opdrijven, het is ook een belangrijk hulpmiddel bij het reizen. Maar niet iedereen kan er gebruik van maken. Misschien wel het meest extreme voorbeeld van geoblocking is dat de economische sancties die de VS heeft ingesteld tegen Iran ertoe hebben geleid dat Airbnb hun website in dat land uit de lucht moest halen.

Spotify

Spotify is beschikbaar in de meeste landen van de wereld. Maar net als bij Netflix en YouTube produceert het niet zelf de muziek. Het is nog altijd aan de artiesten en hun uitgevers om te beslissen of bijvoorbeeld Nederlanders naar hun muziek mogen luisteren. In de praktijk betekent dat natuurlijk dat ze moeten kijken of ze overeenkomsten hebben gesloten die exclusieve rechten verlenen om hun muziek in een bepaald land de ether in te slingeren. 

Live-sport

Even lekker achterover hangen en een wedstrijd meepakken op zondagmiddag, kom je erachter dat je geen toegang hebt. Dat komt niet als een verrassing: de licenties voor het uitzenden van sportwedstrijden zijn net zo’n juridische aangelegenheid als bij tv-series en films. Stel dat er in een land al een zender is die de exclusieve rechten heeft voor bijvoorbeeld de Premier League, dan wordt het voor de aanbieder van de live-sport lastig om te concurreren.

Hoe werkt geoblocking?

De meeste geoblocking werkt op basis van het IP-adres. Dit is het ene stukje data dat je niet kunt achterhouden. Als je een dienst opvraagt, moet elk stukje data dat je ontvangt, van het ontwerp van de website tot de content, naar jouw specifieke apparaat worden gestuurd. Dat zou niet mogelijk zijn zonder het delen van het IP-adres van het apparaat.

IP’s worden echter uitgegeven door zogeheten ‘ISP’s’ (‘Internet Service Providers’) en door hen geregistreerd. En de meeste ISP’s hebben geen globaal bereik. Tegelijkertijd zijn er online databases die een IP-adres kunnen vertalen naar een locatie. Elke dienst die wil geoblocken, hoeft dus alleen maar jouw IP-adres te vergelijken met hun database en kunnen zo weigeren om de door jou opgevraagde gegevens te sturen.

In het kort:

1. Je gaat naar een website.
2. De server van de website vergelijkt jouw IP-adres met een IP-database.
3. Het blijkt dat jouw IP-adres uit een gebied komt waar de website zijn diensten niet wil aanbieden.
4. De website stuurt je derhalve geen gegevens op.

Maar dit is niet de enige manier waarop ze je locatie kunnen opvragen en je kunnen geoblocken.

• De term ‘DNS’ staat voor ‘Domain Name System’. Dit is een soort woordenboek waar je apparaat contact mee zoekt wanneer je het adres van een website invoert. Stel dat je bijvoorbeeld wikipedia.org niet kunt bereiken met je smartphone. Maar dat komt niet door jouw IP-adres, bijvoorbeeld 198.35.26.96. Een website kan zien wat voor DNS-dienst je gebruikt. Dat is normaal gesproken degene die je ISP aanbiedt. En aangezien ISP’s veelal lokaal opereren, kunnen ze zo aan je locatie komen.
• WebRTC is een technologie die ervoor zorgt dat je browser VoIP (‘Voice over IP’) en andere coole diensten ondersteunt. Websites kunnen deze technologie echter ook gebruiken om informatie over je apparaat te verzamelen.
• Deep Packet Inspection (DPI) is een zeer intensieve methode waarbij wordt gekeken naar de stukjes data die worden overgedragen. Vergelijk het met het openen van een pakketje op het postkantoor. Aangezien alle soorten data in dergelijke ‘pakketjes’ gebundeld worden zodat ze op de plek van bestemming aankomen, kan ook DPI worden gebruikt voor geoblocking. Niet dat dit overigens vaak voorkomt, want het is zoals gezegd een intensieve methode.
• Betaallocatiegegevens kunnen uitgaan van de locatie waar jij je bevindt, of waar je betaalgegevens vermelden dat je je bevindt. Dit is niet echt een betrouwbare methode, want er zijn genoeg manieren om dit te omzeilen. Bovendien worden gebruikers die zich buiten hun eigen betaalregio bevinden hierbij niet geblokkeerd.
• GPS-gegevens worden veelal door je laptop, smartphone of tablet doorgegeven aan diensten die daarom vragen. Er zijn verschillende methodes waarop een dienst deze gegevens kan opvragen, maar vaak vragen ze dat gewoon in de browser of via een melding van het besturingssysteem. GPS-gegevens zijn daarnaast moeilijk te vervalsen.
• Dan zijn er ook nog ‘router-hops’, ‘packet latencies’ en ‘jitter’ — allerlei complexe technische gegevens waarnaar je kunt kijken om te zien of de data naar de juiste geografische locatie wordt gestuurd. Mensen die hier veel van afweten, zeggen echter dat dit een nóg intensievere methode is dan DPI, waardoor zelfs een berucht land als China het links laat liggen.

Elke methode is natuurlijk uiteindelijk om de tuin te leiden.

Hoe je geoblocking kunt omzeilen

1. Gebruik een VPN

Een VPN is de veiligste manier voor reizigers om toegang te houden tot hun sociale media en bankrekeningen wanneer ze met geoblocking te maken krijgen. De meeste censuurblokkades verdwijnen als sneeuw voor de zon met een VPN. Tegelijkertijd zorgt de versleutelde verbinding ervoor dat je verrichtingen privé blijven. De meeste VPN’s zijn te gebruiken met de besturingssystemen iOS, Android, macOS en Windows.

Surfshark biedt bijvoorbeeld een VPN-extensie aan voor Chrome, maar ook voor Firefox, Linux, FireTV, AppleTV (en andere smart-tv’s), Xbox en PlayStation.

Eerste stappen met een VPN

1. Ga naar de website van de VPN of de app-store op je apparaat.

2. Download de app.
3. Installeer de VPN door de instructies op te volgen.
4. Maak een account aan of log in.
5. Kies een land (server) waar de website die je wilt bereiken toegankelijk is.

6. Maak verbinding met de server en surf over het open internet!

Disclaimer: Surfshark moedigt het gebruik van een VPN niet aan op manieren die mogelijk in strijd zijn met de servicevoorwaarden van andere serviceproviders.

Andere VPN-voordelen waar je van profiteert

Maar waarom zou je daar stoppen? Het omzeilen van geoblocks is niet het enige wat een VPN kan: 

Deblokkeer vergrendelde websites

Ik zou je de hele dag kunnen uitleggen hoe een ISP weet wat jij downloadt en wat, waarom en hoe ze sites blokkeren, maar het belangrijkst is dat een VPN je helpt om door de overheid opgelegde censuur te omzeilen. Een VPN speelt zo niet alleen een rol om censuur op het internet tegen te gaan, maar beveiligt jouw gegevens ook tegen instanties die mee willen kijken.

Voorkom prijsdiscriminatie

Wist je dat je locatie van invloed kan zijn op de prijs die je betaalt voor een product of dienst? Dit wordt ook wel prijsdiscriminatie genoemd. Gelukkig kun je geld besparen met een VPN. Als je een VPN gebruikt, ‘denkt’ de website dat je iemand anders bent (tenzij je inlogt bij je account). Dit maakt het toepassen van gerichte prijstactieken een stuk lastiger. 

Profiteer van meer online privacy

Jouw gegevens zijn veel geld waard voor zogeheten data-brokers die ze zonder blikken of blozen van de hand doen. De kopers zijn voornamelijk marketeers. Zij gebruiken jouw informatie om elk(e) product en dienst dat ze maar kunnen verzinnen aan jou te verkopen. Maar met een VPN wordt je digitale spoor verduisterd. Dit geeft je onmisbare privacy en een stuk meer gemoedsrust.

2. Gebruik proxyservers

Een proxyserver is een schakel tussen jou en de website die je probeert te bereiken. Elk apparaat dat met het internet verbonden is, heeft een eigen IP-adres. Dit geldt ook voor een proxyserver. Als je via een proxy verbinding maakt met het internet, krijg je een ander IP-adres toegekend, nog vóórdat je naar de website wordt geleid waar je naar op zoek was.

3. Gebruik de Tor-browser
   

Tor (‘The Onion Router’) is een andere manier om geografische beperkingen te omzeilen. Deze browser werkt net als alle andere browsers, zoals Chrome, Safari, etc. Je kunt er alle normale websites mee openen, maar ook speciale ‘.onion’-sites die alleen beschikbaar zijn op het Tor-netwerk.

Zo heeft The New York Times bijvoorbeeld een .onion-site. Als je deze krant dus anoniem wilt lezen, kan dat via Tor.

4. Gebruik smart-DNS en DNS-changers

Een ‘Domain Name System’ (DNS) zorgt ervoor dat domeinnamen, zoals Facebook, door je apparaat gelezen kunnen worden. Stel je voor dat elke keer dat je op Facebook wilt kijken, je een lange reeks nummers in moet typen in plaats van een kortere naam met acht letters. Het is aan DNS te danken dat dit nu zo makkelijk is.

Als je smart-DNS gebruikt of ‘DNS-changers’ (ook wel ‘DNS-resolvers’ genoemd), kun je de lokale DNS-servers op je apparaat veranderen in de DNS-servers van een ander land.

Is geoblocking legaal?

Ja. Wat streamingsdiensten en content betreft, draait het om wat er in de licentieovereenkomsten staat. Deze overeenkomsten zijn natuurlijk volledig legaal.

De Raad van de Europese Unie vindt geoblocking alleen een discriminerend middel als het voorkomt dat je tussen verschillende lidstaten artikelen kunt kopen. Dit is de reden dat de Raad niet-gerechtvaardigde geoblocking binnen de EU heeft verboden. Maar deze wetgeving geldt bijv. niet voor de VS, aangezien die niet bij de EU zitten.

In 2018 heeft de EU in het kader van de digitale eengemaakte markt het verplicht gesteld voor aanbieders van betaalde content om abonnees in de EU een overdraagbaarheidsfunctie aan te bieden die over grenzen heen werkt.

Hierdoor kunnen EU-burgers nu zonder enig probleem hun lokale digitale media meenemen naar andere landen.

Momenteel wordt er volop gestreden om Steam-spelcodes. De EU heeft Valve en vijf andere computerspelbedrijven in 2021 een boete opgelegd vanwege geoblocking. In september 2023 erkende het Gerecht van de Europese Unie de aanname dat de regionale geoblocking bij het activeren van Steam-keys in strijd is met de mededingingswetgeving van de EU. Het is echter niet de verwachting dat dit ooit invloed zal hebben op de geoblocking die streamingsdiensten hanteren.

Met het oog op het blokkeren van sociale media, mogen landen zelf beslissen wat er wél en niet mag binnen hun eigen grenzen. Zo is het in sommige autocratische landen zoals China en Rusland geen enkel juridisch probleem om socialemediawebsites te geoblocken.

Kortom: het is aan jou hoe je met geoblocking omgaat.

De geschiedenis leert ons dat wat legaal is, niet altijd ethisch is, maar dat is een punt voor een andere keer. Velen vinden dat censuur nooit gerechtvaardigd is. Hoe dan ook, nu weet je wat geoblocking precies inhoudt en wat je eraan kunt doen. De rest is aan jou!

Veelgestelde vragen

Wat doet geoblocking precies?

Geoblocking voorkomt dat gebruikers websites en diensten gebruiken op basis van de plek waarvandaan ze verbinding maken. Het voorkomt ook dat gebruikers websites en diensten gebruiken die zijn verboden in het land waarvandaan ze verbinding maken.

Wat is de ‘Geoblocking-verordening’?

Verordening (EU) 2018/302 (de ‘Geoblocking-verordening’) houdt zich vooral bezig met prijsdiscriminatie in de EU en is niet van toepassing op audiovisuele content.

Is het omzeilen van geoblocking legaal?

Dit hangt af van het land, de wetgeving en de betreffende content. Zover wij weten is het omzeilen van de geoblocking van streamingsdiensten niet illegaal, maar kan het wel een schending van de algemene voorwaarden van de dienst vormen. Maar als je geoblocking omzeilt om toegang te krijgen tot illegale content, kan er wel sprake zijn van een misdaad.

Hoe kun je geoblocking omzeilen?

Je kunt geoblocking omzeilen door je online locatie te verhullen of te wijzigen, bijvoorbeeld met een VPN, een proxyserver of via de Tor-browser.