Geoblocking: Wat is het, hoe werkt het en waarom wordt het gebruikt?

Wat is geoblocking?

Geoblocking is een middel dat platforms of websites gebruiken om de toegang tot bepaalde content en diensten te blokkeren of te beperken op basis van je locatie. Aangezien de dienst die jou wilt blokkeren niet vanzelf je locatie kan zien, gebruiken ze vaak een of meerdere technologische hulpmiddelen om hierachter te komen.

Het hoofdinstrument en belangrijkste hulpmiddel in hun arsenaal is het nakijken van je IP-adres (‘Internet Protocol’). Dit is het adres op het internet waaraan je apparaat herkend kan worden tussen al die miljarden andere apparaten. Het geeft ook het geografische gebied aan waar je apparaat zich bevindt. Het toont misschien niet je exacte locatie, zoals een straat of een huisnummer, maar voor het blokkeren van IP-adressen hoeven ze alleen maar het land te weten.

Je kunt niet voorkomen dat je IP-adres wordt vermeld wanneer je een website of een dienst opvraagt. Ze moeten immers weten waar ze de opgevraagde gegevens naartoe moeten sturen. Dus stel dat een dienst alleen video streamt in het Verenigd Koninkrijk en het ziet een verzoek voor een video uit Bulgarije, dan antwoordt het er gewoon niet op. En als het wel antwoordt, is het waarschijnlijk een bericht zoals “niet beschikbaar in uw regio”.

Het kan ook zijn dat jouw land een website of dienst blokkeert. Hoewel, dan hebben we het eerder over censuur dan over geoblocking aangezien het zelfopgelegd is.

Waarom doet men hier zo moeilijk over?

Waarom gebruikt men geoblocking?

Er kunnen verschillende redenen zijn waarom bepaalde content wordt geblokkeerd. De redenering hangt sterk af van het platform of de dienst waartoe je toegang probeert te krijgen. Dit zijn enkele van de belangrijkste redenen waarom geoblocking kan worden geïmplementeerd:

• Auteursrecht en licenties. Verschillende platformen voor het streamen van video, muziek of live sport hebben vaak licentieovereenkomsten voor content die enkel toelaat om specifieke content in bepaalde landen te distribueren/uit te zenden. Daarom is het mogelijk dat je een film die door een buitenlandse vriend wordt aanbevolen niet kunt kijken, zelfs niet op hetzelfde streamingplatform.
• Financiële regelgeving en fraudepreventie. Sommige online bankdiensten gebruiken geoblocking om financiële fraude, het witwassen van geld en andere financiële misdrijven te voorkomen. Het kan ook zijn dat het noodzakelijk is om te voldoen aan lokale financiële regelgeving of economische sancties.
• Regionale verboden en wijzigingen. Sommige landen, met name die met autoritaire regimes, hebben wetten die bepaalde onderwerpen, websites, socialemediaplatformen, datingapps, enz. verbieden. Sommige content is misschien niet verboden, maar moet worden aangepast aan regionale wetgeving of culturele verschillen.

Hoe werkt geoblocking?

De meeste geoblocking vindt plaats op basis van IP-adressen, omdat dit het enige stukje informatie is dat niet kan worden afgeschermd. Als je online surft, moet elk stukje gegevens dat je ontvangt (van het ontwerp van de website tot de content) naar je apparaat worden gestuurd. Dat is niet mogelijk zonder het IP-adres van het apparaat te kennen.

Je IP-adres wordt je toegewezen door je internetprovider (ISP). De meeste ISP’s zijn niet wereldwijd actief en hebben een handvol IP-adressen die ze aan hun klanten geven. Deze IP-adressen zijn dus gekoppeld aan de ISP en kunnen via databases het algemene geografische gebied (land, plaats) onthullen.

Er zijn online databases die IP-naar-locatiegegevens bieden. Elke dienst die interesse heeft in geoblocking hoeft dus alleen maar je IP-adres te vergelijken met hun database. Als uit je IP-adres blijkt dat je je in een geblokkeerd gebied bevindt, kan je de toegang tot hun content worden ontzegd.

In het kort:

1. Je gaat naar een website.
2. De server van de website vergelijkt jouw IP-adres met een IP-database.
3. Het blijkt dat jouw IP-adres uit een gebied komt waar de website zijn diensten niet wil aanbieden.
4. De website stuurt je derhalve geen gegevens op.

Maar dit is niet de enige manier waarop ze je locatie kunnen opvragen en je kunnen geoblocken. Dit zijn enkele andere manieren waarop je locatie onthuld kan worden:

• De term ‘DNS’ staat voor ‘Domain Name System’. Een website kan zien wat voor DNS-dienst je gebruikt. Dat is normaal gesproken degene die je ISP aanbiedt. En aangezien ISP’s veelal lokaal opereren, kunnen ze zo aan je locatie komen.
• WebRTC is een technologie die ervoor zorgt dat je browser VoIP (‘Voice over IP’) en andere diensten ondersteunt. Websites kunnen deze technologie echter ook gebruiken om informatie over je apparaat te verzamelen.
• Deep Packet Inspection (DPI) is een methode waarbij wordt gekeken naar de stukjes gegevens die worden overgedragen. Aangezien alle soorten gegevens in dergelijke ‘pakketjes’ gebundeld worden zodat ze op de plek van bestemming aankomen, kan ook DPI worden gebruikt voor geoblocking. Dit gebeurt echter zelden, omdat het veel resources vergt.
• Betaallocatiegegevens kunnen uitgaan van de locatie waar jij je bevindt of waar je betaalgegevens vermelden dat je je bevindt. Het is niet echt een betrouwbare methode, want er zijn genoeg manieren om dit te omzeilen. Bovendien worden gebruikers die zich buiten hun eigen betaalregio bevinden hierbij niet geblokkeerd.
• GPS-gegevens zijn iets dat je laptop, smartphone of tablet waarschijnlijk verstuurt naar elke dienst die daarom vraagt. Het kan zo iets eenvoudigs zijn als erom vragen via een browser of besturingssysteemprompt. GPS-gegevens zijn daarnaast moeilijk te vervalsen.
• Dan zijn er ook nog ‘router hops’, ‘packet latencies’ en ‘jitter’ — allerlei complexe technische gegevens waarnaar je kunt kijken om te zien of de gegevens naar de juiste geografische locatie worden gestuurd. Het vergt echter veel resources, zelfs vergelijken met DPI.

Dus wat moet je doen als je op reis bent in China en dringend moet inloggen op Facebook?

Is geoblocking legaal?

Ja. De toegang tot streamingdiensten en content wordt bijvoorbeeld geregeld door licentieovereenkomsten. Het is volkomen legaal om geoblocking te gebruiken op basis van deze overeenkomsten.

De Raad van de Europese Unie vindt geoblocking alleen een discriminerend middel als het voorkomt dat je tussen verschillende lidstaten artikelen kunt kopen. Dit is de reden dat de Raad niet-gerechtvaardigde geoblocking binnen de EU heeft verboden. De wet heeft echter geen invloed op landen die geen lid zijn van de EU, zoals de Verenigde Staten.

In 2018 heeft de EU in het kader van de digitale eengemaakte markt het verplicht gesteld voor aanbieders van betaalde content om abonnees in de EU een overdraagbaarheidsfunctie aan te bieden die over grenzen heen werkt.

Hierdoor kunnen EU-burgers nu zonder enig probleem hun lokale digitale media meenemen naar andere landen.

Met het oog op het blokkeren van sociale media, mogen landen zelf beslissen wat er wél en niet mag binnen hun eigen grenzen. In sommige autoritaire landen zoals China en Rusland is het geoblocken van sociale media bijvoorbeeld volledig legaal.

Waar het eigenlijk op neerkomt: In sommige gevallen is geoblocking noodzakelijk

Geoblocking is nodig voor contentaanbieders en bedrijven om te voldoen aan regionale licentieovereenkomsten en lokale regelgeving. Het kan echter ook de toegang tot informatie en entertainment beperken, vooral als je op reis bent of als je te maken hebt met onderdrukkende censuur.

Veelgestelde vragen

Wat doet geoblocking precies?

Geoblocking voorkomt dat gebruikers websites en diensten gebruiken op basis van de plek waarvandaan ze verbinding maken. Het voorkomt ook dat gebruikers websites en diensten gebruiken die zijn verboden in het land waarvandaan ze verbinding maken.

Wat is de ‘Geoblocking-verordening’?

Verordening (EU) 2018/302 (de ‘Geoblocking-verordening’) houdt zich vooral bezig met prijsdiscriminatie in de EU en is niet van toepassing op audiovisuele content.

Hoe kun je geoblocking omzeilen?

Je kunt geoblocking omzeilen door je online locatie te verhullen of te wijzigen, bijvoorbeeld met een VPN, een proxyserver of via de Tor-browser.