Jeśli jesteś osobą, której zależy na wolności i prywatności w internecie, prawdopodobnie nazwy Tor (The Onion Router) i VPN (Virtual Private Network) obiły Ci się o uszy. Są to świetne narzędzia zapewniające prywatność i bezpieczeństwo, które pozwalają Ci omijać cenzurę i restrykcje oraz ukryć swoją tożsamość w cyberświecie. Wprawdzie działają na podobnej zasadzie, ale tak naprawdę wiele je różni.
Spis treści
Co to jest Tor
Nazwa „Tor” może odnosić się do wielu rzeczy, ale głównie oznacza sieć Tor, przeglądarkę Tor lub Tor Project.
Twórcy projektu Tor opisują go jako oprogramowanie, które chroni Cię w internecie. Jest to darmowe narzędzie używane przez wielu fanatyków prywatności.
Gdy używasz przeglądarki Tor, Twój ruch internetowy jest przesyłany przez sieć Tor złożoną z serwerów udostępnianych przez wolontariuszy z całego świata. Każde połączenie jest przekazywane przez trzy serwery, zanim dotrze do miejsca docelowego. Jest poza tym zabezpieczone trzema warstwami szyfrowania, co sprawia, że użytkownika sieci Tor bardzo trudno jest namierzyć.
No właśnie, a kto używa sieci Tor? Od poszukiwaczy prawdy, takich jak dziennikarze śledczy, aktywiści czy sygnaliści, po cyberprzestępców, hakerów i dilerów narkotykowych, którzy wykorzystują dark web do szemranych celów.
Ale nie jest to regułą. Większość internautów po prostu używa Tor po to, aby zwiększyć swoją prywatność.
Zalety sieci Tor
Jest darmowa i łatwa w użyciu: możesz pobrać przeglądarkę Tor ze strony projektu za darmo. Działa w większości systemów operacyjnych. Poza tym nie różni się specjalnie w obsłudze od innych popularnych przeglądarek.
Trudno ją wyłączyć: Sieć Tor działa dzięki wolontariuszom, którzy łącznie udostępniają niemal 7 000 serwerów na całym świecie. Przez to jest odporna na wszelkie ingerencje z zewnątrz.
Oferuje prawie pełną anonimowość: tylko węzeł wejściowy widzi Twój adres IP, ale nie wie, jakie dane wysyłasz – wie tylko, że używasz sieci Tor. Z kolei węzeł wyjściowy ma wgląd w wysyłane informacje, ale nie wie, kto je wysyła.
Pomaga omijać blokady geograficzne i cenzurę: jeśli jakaś strona jest zablokowana w Twoim kraju, możesz na nią wejść przez przeglądarkę Tor.
Wady sieci Tor
Jest powolna: Twoje dane przechodzą przez trzy losowe węzły, więc prędkość Twojego połączenia zależy niestety od najwolniejszego z nich. To dlatego tak wiele stron w domenie .onion ma tak okrojony wygląd w porównaniu do „normalnych” stron www.
Nie nadaje się do pobierania plików: Sieć Tor sama w sobie jest powolna, a pobieranie plików jeszcze bardziej spowalnia połączenie. Oznacza to, że wielu użytkowników Tor musi czekać trzy razy dłużej na pobranie plików.
Węzły nie są w pełni bezpieczne: jeśli nie używasz połączenia HTTPS, Twoje dane są widoczne w węźle wyjściowym. Jako że sieć Tor opiera się na wolontariuszach, nie wiesz, czy ktoś przypadkiem nie przegląda Twoich danych. Z drugiej strony według Google 90% przeglądania w Chrome bazuje na połączeniu HTTPS, więc problem nie wydaje się taki istotny.
Nie sprawdza się do wchodzenia na konkretne strony z blokadą geograficzną: uzyskanie dostępu do blokowanych treści, które są dostępne tylko w jednym kraju, nie jest łatwe. Losowe przydzielanie węzłów oznacza, że nie możesz tak naprawdę wybrać kraju – i adresu IP – węzła wyjściowego.
Ma ograniczony dostęp do stron: niektóre popularne strony internetowe blokują połączenia z sieci Tor. Podobno niektórzy dostawcy internetu też grożą zablokowaniem użytkowników Tor. Kolejny problem to agencje bezpieczeństwa, które mogą takich użytkowników śledzić.
Kiedy warto używać Tor?
Używaj przeglądarki Tor, gdy zależy Ci na poufności. Celem Tor jest zapewnianie jak największej prywatności swoim użytkownikom, a nie dbanie o prędkość czy użyteczność.
Zatem warto używać Tor do:
- wchodzenia na zabronione serwisy prasowe,
- komunikowania się z innymi aktywistami i sygnalistami,
- zakładania anonimowych kont e-mail.
Co to jest VPN?
Może się wydawać, że Tor działa podobnie do sieci VPN, ale tak do końca nie jest.
VPN tworzy zaszyfrowany tunel, który zabezpiecza Twój ruch internetowy. Gdy łączysz się z VPN, nawiązujesz połączenie pomiędzy swoim urządzeniem a serwerem. W ten sposób zmieniasz swój prawdziwy adres IP (adres protokołu internetowego) i swoją prawdziwą lokalizację.
Dostawca VPN, taki jak Surfshark, używa własnych serwerów do przekierowywania Twoich danych – Tor używa komputerów wolontariuszy. Usługa VPN szyfruje Twoje dane tylko raz, a serwer VPN wie, kto się z nim łączy i gdzie w internecie chce się dostać.
Poza tym możesz wybrać serwer, z którym chcesz się połączyć, dane są przesyłane przez jeden serwer, a serwery należą do jednego podmiotu – a to oznacza, że połączenie VPN jest niemal tak szybkie jak standardowe połączenie z internetem. Ale oczywiście takie narzędzie prywatności jest droższe w utrzymaniu.
Zalety sieci VPN
Zapewnia dobrą prędkość internetu: jako że w sieci VPN Twoje dane przechodzą przez jeden serwer, połączenie jest dużo szybsze.
Daje Ci kompleksową ochronę: usługa VPN zabezpiecza i szyfruje każde połączenie na Twoim urządzeniu, czyli gdy surfujesz po internecie, grasz, streamujesz, pobierasz pliki itp.
Jest elastyczna: podczas gdy sieć Tor zabezpiecza tylko przeglądarkę Tor, sieć VPN może zabezpieczyć każdą obsługiwaną przeglądarkę i każde obsługiwane urządzenie. Możesz też zabezpieczyć całą sieć Wi-Fi, konfigurując VPN na routerze.
Świetnie sobie radzi z blokadami geograficznymi: VPN otwiera Ci dostęp do treści zablokowanych w Twoim kraju. Pozwala Ci też wchodzić na strony dostępne tylko w konkretnym kraju, gdy połączysz się z tamtejszym serwerem VPN.
Nie blokują jej żadne serwisy: niektóre serwisy streamingowe, np. Crunchyroll, walczą z użytkownikami VPN. Ale ogromna większość tego nie robi.
Wady sieci VPN
Nie jest darmowa: istnieją darmowe usługi VPN, ale lepiej im nie ufać. Tylko dostawcy płatnych sieci VPN mogą Ci zaoferować sprawdzone usługi, które nie narażają Twoich danych na cyberzagrożenia.
Może zapisywać Twój adres IP: Twoje dane mogą nie być bezpieczne, jeśli Twój dostawca VPN nie stosuje rzetelnej polityki braku rejestrów. Dlatego zawsze sprawdzaj, czy wybierasz sieć VPN bez logów.
Bazuje na jednym serwerze: gdy używasz VPN, łączysz się tylko z jednym serwerem. Teoretycznie łatwiej włamać się do takiego połączenia niż do trójwęzłowego od Tor.
Kiedy warto używać VPN?
Warto używać VPN, aby zwiększyć prywatność i bezpieczeństwo podczas codziennego surfowania po internecie. Oto dlaczego:
- jest szybka, więc możesz pobierać pliki i streamować;
- zabezpiecza cały ruch internetowy na urządzeniu: przeglądarkę, serwisy z grami, komunikatory itp.;
- pozwala Ci wybrać taki serwer, jakiego potrzebujesz.
Tor vs VPN: główna różnica
Główną różnicą w porównaniu Tor vs VPN jest to, że Tor przesyła dane przez trzy losowe serwery udostępniane przez wolontariuszy, podczas gdy VPN przesyła dane przez jeden wybrany przez użytkownika serwer udostępniany przez dostawcę VPN.
To oznacza, że w Tor żaden z serwerów nie zna zarówno nadawcy danych, jak i ich miejsca docelowego, a w VPN masz lepsze prędkości i możesz sobie wybrać serwer.
Warto w tym miejscu wspomnieć, że sieć VPN też może się łączyć przez kilka serwerów. Na przykład w Surfshark możesz skorzystać z funkcji Dynamic MultiHop i wybrać dwa serwery, przez które będą przesyłane Twoje dane.
Używanie VPN razem z Tor
Możesz używać VPN razem z Tor dla dodatkowej warstwy bezpieczeństwa. Tak właściwie to nawet lepiej tak robić, gdy wchodzisz na strony w domenie .onion.
Dlaczego? Jeśli najpierw połączysz się z serwerem VPN, a potem z siecią Tor, serwer VPN ukryje Twój adres IP. To oznacza, że nawet jeśli ktoś włamie się do węzła wejściowego w sieci Tor, nie będzie w stanie odczytać Twojego adresu IP.
Z tym że używanie obu narzędzi jednocześnie jeszcze bardziej spowolni Twoje połączenie. Ale gdy używasz Tor, nie robisz tego z powodu prędkości. Więc jeśli korzystasz z usług zaufanego dostawcy VPN, używanie Tor razem z VPN może być dobrym pomysłem.
Podsumowanie: Tor i VPN różnią się od siebie
Tor i VPN to różne narzędzia zapewniające prywatność używane do podobnych celów. Jednak pod względem działania znacznie się od siebie różnią, mają też różne wady i zalety.
Jeśli zależy Ci na prywatności, możesz używać obu narzędzi jednocześnie.
Sieć Tor zapewni Ci więcej ochrony podczas udostępniania wrażliwych informacji lub robienia czegoś, co może narazić Cię na niebezpieczeństwo. Ale mówiąc ogólnie, nadaje się głównie do przeglądania stron, ponieważ jest powolna, przez co pobieranie plików czy streamowanie nie ma większego sensu.
Sieć VPN jest dużo szybsza. Może też zapewnić Ci taki sam poziom ochrony i prywatności, pod warunkiem że wybierzesz sprawdzonego i zaufanego dostawcę. Ale jego usługi nie będą darmowe.
Uwaga: Zabraniamy używania usług Surfshark do celów niezgodnych z prawem, ponieważ narusza to nasze Warunki. Twoim obowiązkiem jest przestrzegać wszystkich obowiązujących przepisów oraz warunków użytkowania dostawców usług streamingowych.
Najczęściej zadawane pytania
Czy muszę używać Tor i VPN?
Niekoniecznie. Dodatkowe szyfrowanie nie zaszkodzi, ale VPN wystarczy do codziennego surfowania po internecie, zwłaszcza że przeglądarka Tor jest bardzo powolna.
Czy Tor to VPN?
Nie, Tor to nie VPN, ale działa na podobnej zasadzie. Tor to przeglądarka, więc szyfruje tylko własny ruch. Za to VPN szyfruje ruch całego urządzenia. Na przykład Tor zaszyfruje stronę Spotify, ale nie aplikację, a VPN zaszyfruje i jedno, i drugie.
Czy sieć Tor jest bardziej anonimowa niż VPN?
Można tak powiedzieć. W Tor Twoje dane przechodzą jednocześnie przez kilka warstw szyfrowania, podczas gdy dostawcy VPN zazwyczaj używają tylko jednej warstwy. Ale Tor szyfruje tylko własny ruch w przeglądarce. To oznacza, że zapewniasz sobie większą anonimowość tylko wtedy, gdy używasz przeglądarki Tor, podczas gdy aplikacje na Twoim urządzeniu nie mają żadnej ochrony.
Czy przeglądarka Tor ukryje mój adres IP?
Tak. Przeglądarka Tor ukrywa Twój adres IP, gdy jej używasz. Tylko pamiętaj, że dotyczy to tylko danych w przeglądarce. Cały ruch poza przeglądarką nie będzie zabezpieczony.
Dlaczego lepiej nie używać VPN razem z Tor?
Używanie VPN razem z Tor może spowolnić połączenie, ponieważ:
- przesyłasz dane przez cztery serwery,
- serwer VPN i serwer wejściowy Tor mogą znajdować się daleko od siebie.
Czy sieć Tor jest lepsza od sieci VPN?
Sieć Tor jest lepsza od sieci VPN, jeśli zależy Ci głównie na prywatności, ale niekoniecznie na prędkości internetu. Sieć VPN jest lepsza do streamowania, pobierania plików i innych rzeczy, które codziennie robisz w internecie.
Czym się różni Tor vs VPN vs proxy?
W skrócie różnica polega na tym, że Tor kieruje Twój ruch internetowy przez trzy losowe serwery i szyfruje go trzy razy, VPN kieruje Twój ruch internetowy przez jeden wybrany przez Ciebie serwer i szyfruje go raz, a proxy tylko kieruje Twój ruch przez jeden serwer.
