Heb je op een phishinglink geklikt? Dit is wat je moet doen

Op een phishinglink klikken is verre van ideaal, maar het hoeft ook niet altijd rampzalig te zijn. 

Soms is het risico laag en kom je er zonder kleerscheuren vanaf. Andere keren kunnen aanvallers je gegevens stelen, malware installeren of toegang krijgen tot je online accounts. Hoe dan ook, snel de juiste stappen ondernemen kan een groot verschil maken. 

In deze gids leg ik je uit wat er kan gebeuren als je op een phishinglink klikt, wat je direct daarna moet doen en hoe je dit soort aanvallen in de toekomst kunt voorkomen.

Wat gebeurt er als je op een phishinglink klikt?

Phishinglinks zijn gemaakt om je te laten klikken, of ze nou doen alsof ze van bekende merken zijn, echte websites nabootsen of zich verstoppen achter misleidende URL’s. Eén verkeerde klik kan een heleboel beveiligingsproblemen veroorzaken, vaak zonder dat je het doorhebt.

Laten we bekijken wat er kan gebeuren als je op een phishinglink klikt.

Je kunt persoonsgegevens verstrekken zonder dat je het doorhebt

Sommige phishinglinks leiden je naar algemene of officieel ogende formulieren waarin je om schijnbaar onschuldige gegevens wordt gevraagd, zoals je naam, geboortedatum of e-mailadres. Vaak beweren ze dat het nodig is om je account bij te werken of je identiteit te verifiëren. En omdat je niet wordt gevraagd om in te loggen, ben je misschien minder op je hoede. 

Maar zijn deze gegevens precies wat cybercriminelen nodig hebben om identiteitsdiefstal te plegen, frauduleuze aankopen te doen, je wachtwoorden opnieuw in te stellen of je op te lichten met social engineering. Ze verzamelen misschien ook stukjes informatie om een compleet profiel van je op te bouwen. 

Soms kan simpelweg op de link klikken je locatie en apparaatgegevens blootgeven. Met die gegevens kunnen hackers je op basis van je locatie oplichten of misbruik maken van zwakke plekken in je besturingssysteem.

Je kunt zonder het te weten op een valse inlogpagina terechtkomen

Als je op een phishinglink klikt, kom je misschien op een valse inlogpagina terecht, die er net zo uitziet als een echte site, zoals je e-mail-, bank- of socialemedia-account. 

Deze pagina’s zijn gemaakt om je te verleiden gevoelige gegevens te delen en alles, van het logo tot de lay-out en de kleuren, is zo ontworpen dat het er echt uitziet. Omdat elk detail precies hetzelfde is als de echte site, merk je misschien niet dat er iets mis is, totdat je rare dingen ziet gebeuren of merkt dat je geen toegang meer hebt tot je accounts. 

Zodra je op een van deze pagina’s komt, word je gevraagd om je gebruikersnaam en wachtwoord in te voeren. Als je dat doet, pakken hackers die inloggegevens. Daarmee kunnen ze:

• Toegang krijgen tot je echte accounts;
• Je wachtwoord wijzigen om je buiten te sluiten;
• Je gevoelige berichten, financiële gegevens of persoonlijke bestanden lezen en verzamelen;
• Je accounts gebruiken om zich op anderen te richten, zoals familie of collega’s.

Je kunt per ongeluk malware installeren

Niet alle phishinglinks proberen je te misleiden om je gegevens te verstrekken. Sommige gaan meteen in de aanval en zetten kwaadaardige code op je apparaat zodra je klikt. Deze aanvallen zijn bijzonder gevaarlijk omdat je vrijwel geen tijd hebt om te beseffen wat er aan de hand is of te reageren, omdat de malware zich bijna meteen verspreidt. 

Hier zijn een paar soorten malware die vaak phishinglinks gebruiken om zich te verspreiden:

• Keylogger: registreert alles dat je typt, zoals wachtwoorden, creditcardnummers en privéberichten.
• Spyware: houdt je surfgedrag, toetsaanslagen en appgebruik bij voor surveillance of om identiteitsdiefstal te plegen.
• Ransomware: vergrendelt of versleutelt je bestanden en vraagt geld om ze weer vrij te geven. 
• RAT (Remote Access Trojan): laat de aanvaller je gehackte apparaat op afstand besturen.

Je kunt de toegang tot je e-mail of accounts kwijtraken

Als je e-mailgegevens worden gestolen bij een phishingaanval, heeft de hacker waarschijnlijk ook toegang tot je andere accounts. Dat komt omdat de meeste apps en diensten – zoals banken, sociale media en zelfs online winkels – je e-mailadres gebruiken om inloggegevens en wachtwoordherstel te regelen. 

Als de aanvaller eenmaal binnen is, kan deze het volgende doen:

• Je buitensluiten: het eerste dat de meeste hackers doen, is je e-mailwachtwoord wijzigen, zodat je niet meer kunt inloggen.
• Herstel moeilijker maken: sommigen schakelen misschien 2FA (tweeledige verificatie) in met hun eigen telefoonnummer of app, waardoor het voor moeilijker wordt voor jou om je account terug te krijgen.
• Wachtwoorden opnieuw instellen: als de aanvaller toegang heeft tot je e-mail, kan deze je van je andere accounts af gooien door de optie Wachtwoord vergeten te gebruiken.
• Je imiteren: de aanvaller kan gerichte oplichtings-e-mails sturen naar je familie, vrienden en collega’s als onderdeel van een spearphishingcampagne.
• Gevoelige gegevens stelen: de aanvaller kan je e-mail doorzoeken naar dingen als bankafschriften, belastingdocumenten of persoonlijke gesprekken.
• Je e-mailtoegang verkopen: de aanvaller kan de toegang tot je e-mail verkopen op het dark web of er zelfs losgeld voor vragen.

Wat je meteen moet doen als je op een phishinglink hebt geklikt

Als je op een phishinglink hebt geklikt, wees dan snel, maar raak niet in paniek. 

Hieronder vind je een stapsgewijze gids met wat je direct moet doen om de schade te beperken.

1. Voer geen gegevens in

Als de link je naar een pagina of formulier leidt waar om je gegevens wordt gevraagd, doe dan niets. Typ niets, druk niet op knoppen en klik niet op links, zelfs niet om terug te gaan of te annuleren. Sluit de pagina onmiddellijk. 

Druk op de desktop op Ctrl + W (op Windows) of Command + W (op Mac) om het tabblad te sluiten. Veeg op mobiel de app voorzichtig weg.

Als je Android gebruikt, kun je de app ook gedwongen sluiten via Appbeheer. Dat gaat zo:

1. Open Instellingen en selecteer Apps en meldingen.
2. Selecteer Alle apps en blader omlaag naar de app die je wilt stoppen. Dat is waarschijnlijk je browser, zoals Chrome, Firefox of Samsung Internet.
3. Selecteer de app en tik op Gedwongen stoppen.
4. Tik op OK om te bevestigen.

Als je al begonnen bent met het invoeren van gegevens, stop dan meteen en ga direct weg van de pagina. Het doel is om snel het contact te verbreken, zodat de site geen kans krijgt om je gevoelige gegevens te pakken te krijgen.

2. Verbreek je internetverbinding

Haal je apparaat zo snel mogelijk van het internet af om te voorkomen dat malware gegevens verstuurt of ontvangt. Als je op je telefoon bent, ga dan jaar je Bedieningspaneel of Instellingen en schakel Vliegtuismodus in. Houd je apparaat offline totdat je alle mogelijke bedreigingen hebt verwijderd. 

Het is belangrijk om de verbinding te verbreken, want dat stopt wat de malware probeert te doen. Het kan helpen bij:

• Voorkomen dat malware volledig wordt gedownload: Sommige soorten malware worden stukje bij beetje geleverd en door de verbinding snel te verbreken, kun je voorkomen dat de rest op je apparaat terechtkomt.
• Contact verbreken met de aansturende server: malware probeert vaak contact te maken met een server om nieuwe instructies of extra payloads op te halen. Door de verbinding te verbreken, kan dat worden tegengehouden.
• Activiteit van ransomware verstoren: zonder internettoegang kan ransomware misschien geen encryptiesleutels ophalen of zich verspreiden naar andere apparaten op het netwerk.
• Uitgaande datalekken voorkomen: offline blijven kan voorkomen dat malware je bestanden, toetsaanslagen of inloggegevens naar de aanvaller stuurt.

3. Voer een volledige malwarescan uit

Een van de beste dingen die je kunt doen nadat je op een phishinglink hebt geklikt, is een volledige malware scan uitvoeren. Ook als je geen persoonsgegevens hebt ingevoerd of niets vreemds hebt gemerkt, kan een grondige scan met een betrouwbare antivirus – zoals Surfshark Antivirus – helpen om eventuele bedreigingen op te sporen en te verwijderen.

Neem geen genoegen met gedeeltelijke of snelle scans, want die controleren alleen de gebruikelijke plekken zoals het geheugen, opstartbestanden en systeemmappen. Ze kunnen malware missen die dieper in je systeem zit, zoals in tijdelijke mappen of geplande taken. Een volledige scan duurt langer, maar controleert echt alles, zoals bestanden, mappen, actieve processen en instellingen. 

Dit is vooral belangrijk bij drive-by-aanvallen, die misbruik maken van kwetsbaarheden in browsers of malware automatisch downloaden zodra een schadelijke pagina wordt geladen. Met een volledige scan heb je ook meer kans om bedreigingen te vinden die zich in eerste instantie schuilhouden of zich voordoen als iets onschuldigs, zoals rootkits of trojans.

4. Maak een back-up van belangrijke bestanden

Maak een back-up van je belangrijke bestanden voordat je nog meer wijzigingen aanbrengt, voor het geval de malware stille schade heeft aangericht die later pas zichtbaar wordt. Omdat je niet verbonden bent met internet, kun je dit het beste doen met een externe harde schijf of een USB-stick. Zorg dat je dit pas doet nadat je alle malware hebt verwijderd, zodat je de bedreiging niet per ongeluk naar je back-up kopieert. 

Richt je op je persoonlijke documenten, foto’s, spreadsheets en werkmappen. Sla dingen zoals systeembestanden of geïnstalleerde programma’s over, want die kunnen gecompromitteerd zijn. Door dit nu te doen, heb je een schone kopie om later te herstellen. Als je uiteindelijk je systeem moet resetten of wissen, zorgt dit ervoor dat je je belangrijke bestanden niet kwijtraakt.

5. Wijzig je wachtwoorden

Beveilig nu je online accounts door al je wachtwoorden te wijzigen. Doe dit vanaf een schoon apparaat, eentje die je niet hebt gebruikt toen je op de phishinglink klikte. Begin met je belangrijkste e-mailadres en ga dan verder met belangrijke accounts zoals internetbankieren. 

Hier zijn een paar snelle tips voor sterkere wachtwoorden:

• Ga voor een minimum van 12 tot 16 tekens.
• Gebruik een mix van hoofd- en kleine letters, cijfers en speciale tekens.
• Gebruik geen clichés als “wachtwoord” en “sesamopenu”.
• Vermijd zwakke vervangingen als “w@chtw00rd”.
• Gebruik unieke wachtwoorden voor elke site.
• Gebruik een wachtwoordmanager.
• Wijzig je wachtwoorden regelmatig.

Schakel tweeledige verificatie in waar mogelijk. Het voegt een extra beveiligingslaag toe aan je inloggegevens door een extra vorm van verificatie te vragen.

6. Controleer je accounts op verdachte activiteit

Log in op je accounts – e-mail, bank, sociale media en clouddiensten – en kijk of er iets vreemds is. Controleer activiteits- of beveiligingslogs op inlogpogingen vanaf onbekende locaties of apparaten, of wachtwoordwijzigingen die jij niet hebt gedaan. 

Controleer op je e-mailaccount de mappen met verzonden e-mails en de prullenbak om te kijken of er iets is gestuurd zonder dat je het wist. Kijk op je financiële accounts door je recente transacties en inloggeschiedenis om te kijken of er iets vreemds tussen zit. 

Blijf deze accounts de komende weken goed in de gaten houden. Als dat overweldigend voelt, kijk dan of de diensten realtime meldingen geven voor inlogpogingen, transacties en andere accountactiviteit, zodat je niet steeds handmatig hoeft te controleren.

7. Meld de phishingpoging

Zodra je apparaat weer schoon is, moet je de phishinglink melden, zodat anderen er niet intrappen. Als de link uit een e-mail komt, ga dan terug naar het bericht en gebruik de knop Spam melden of Phishing melden. Pas wel op dat je niet op de link klikt. 

Als de oplichting zich voordoet als een bekend bedrijf, meld dit dan via hun officiële helppagina of stuur de e-mail door naar hun phishingadres. Bijvoorbeeld phishing@paypal.com voor PayPal of reportascam@amazon.com voor Amazon. Je kunt het ook melden bij overheidsinstanties zoals de FTC (Federal Trade Commission) in de Verenigde Staten of het National Cyber Security Centre in het Verenigd Koninkrijk. 

Vergeet niet om je vrienden, familie, collega’s en andere contacten ook te waarschuwen. Als kwaadwillenden toegang hebben tot je account, kunnen ze dat gebruiken om phishing-e-mails te sturen naar mensen die je kent, wat de oplichting overtuigender maakt.

Hoe je in de toekomst phishingaanvallen kunt voorkomen

De beste manier om jezelf tegen phishing te beschermen, is door er gewoon niet op te klikken. Dat betekent dat je moet leren om waarschuwingssignalen te herkennen, je identiteit te beschermen en alle cybersecuritytools te gebruiken die je hebt om phishing voor te blijven.

Herken rode vlaggen van phishing

Phishing kan heel misleidend en overtuigend zijn, maar volgt meestal hetzelfde draaiboek. Dit is waar je op moet letten: 

Niet-overeenkomende URL’s  
Kijk goed naar het e-mailadres van de afzender en controleer of het klopt met de officiële website van het bedrijf waarvan de e-mail zegt afkomstig te zijn. Enigszins aangepaste of verkeerd gespelde domeinnamen zijn een klassieke truc van oplichters. Bijvoorbeeld surfsahrk.com of sharksurf.com in plaats van surfshark.com. 

Bangmakerij
Teksten als “Kom nu in actie!”, “Je account wordt vandaag gedeactiveerd” of “Laatste waarschuwing” hebben als doel paniek te zaaien en je te dwingen snel een beslissing te nemen. Het doel is om je te laten klikken, te antwoorden of gegevens te delen voordat je de kans hebt gehad om na te denken of te merken dat er iets niet klopt.  

Slechte spelling en grammatica
Let goed op hoe het bericht is geschreven. Phishing-e-mails zitten vaak vol met spelfouten en grammaticale fouten. In sommige gevallen zetten oplichters deze fouten zelfs opzettelijk erin om voorzichtige gebruikers eruit te filteren.

Hoewel slordig taalgebruik vaak voorkomt bij phishingaanvallen, is het goed om te onthouden dat oplichters ook AI-tools kunnen gebruiken om hun teksten te verbeteren. Als een bericht klinkt alsof ChatGPT het heeft geschreven, wees dan voorzichtig. Controleer de afzender voordat je op links klikt.

Generieke aanhef
De meeste phishing-e-mails en sms’jes worden naar heel veel mensen gestuurd, omdat het een kwestie van veel en vaak is. Daarom beginnen ze vaak met een vage – en soms kromme – aanhef, zoals “Hoi” of “Beste klant”. Legitieme bedrijven gebruiken meestal je naam om het wat persoonlijker te maken.

Verdachte links of bestanden
Als je een e-mail of sms krijgt waarin je wordt gevraagd om op een link te klikken of een bestand te downloaden dat je niet verwachtte, wees dan heel voorzichtig. Echte bedrijven sturen meestal niet zomaar inloglinks of bijlagen. En als het bestand eindigt op .exe, .zip of .scr, kun je het beste ervan afblijven.

Aanbiedingen die te mooi zijn om waar te zijn 
Phishingaanvallen beloven vaak dingen als een gratis iPhone, directe terugbetalingen of tijdelijke beloningen; alles om je aandacht te trekken en je meteen te laten klikken. Als het te mooi klinkt om waar te zijn, kun je beter ervan uitgaan dat het oplichting is.

Gebriuk beschermingstools

Zelfs de meest voorzichtige gebruikers kunnen een foutje maken, dus het is belangrijk dat je je verdediging tegen phishinglinks goed opbouwt. 

Een betrouwbare adblocker, zoals Surfsharks Clean Web, is goed om mee te beginnen. Clean Web pakt phishingrisico’s aan door advertenties, valse viruswaarschuwingen en vervelende trackers te blokkeren nog voordat ze worden geladen. Dat betekent dat je minder vaak phishingvallen tegenkomt als je online bent. 

Combineer het met Surfshark Antivirus om je bescherming tegen phishing nog sterker te maken. De webbeschermingsfunctie werkt op de achtergrond, controleert elke URL die je opent en blokkeert alles wat als onveilig is gemarkeerd.

Bescherm je identiteit

Hoe minder persoonsgegevens phishers over je kunnen vinden, hoe moeilijker het voor hen is om zich op je te richten. Deel je echte gegevens dus niet online, tenzij dat echt moet. Overweeg in plaats daarvan Surfsharks Alternative ID te gebruiken om een online persona te genereren. Je kunt deze gebruiken om te surfen, om je te registreren voor diensten en om e-mails te ontvangen zonder je identiteit of contactgegevens prijs te geven.  

Intussen helpt Surfshark Alert je persoonsgegevens in de gaten te houden. Als je e-mailadres, wachtwoorden of andere gevoelige gegevens in een datalek terechtkomen, krijg je meteen een melding. Zo kun je snel gehackte wachtwoorden wijzigen, tweeledige verificatie inschakelen en op je hoede zijn voor phishingaanvallen.

Laatste gedachten: blijf kalm, blijf veilig

Als je per ongeluk op een phishinglink klikt, blijf dan kalm en doe direct wat je kunt om de schade te beperken. Verbreek je internetverbinding, scan je computer op malware en wijzig je wachtwoorden voor de zekerheid. 

Toch is het veel beter om het gedoe helemaal te vermijden. Leer dus de waarschuwingssignalen van phishingaanvallen herkennen, houd je echte identiteit buiten het internet en gebruik online beveiligingstools. Bekijk voor bescherming die altijd werkt Surfshark One, een alles-in-één cybersecuritypakket met Clean Web, Antivirus, Alternative ID en nog veel meer.

Voorkomen is beter dan genezen

Blijf phishingpogingen voor

Koop Surfshark